जगभरातील अनेक देशांमध्ये मातृदिन हा एक महत्त्वाचा दिवस आहे, जो आईच्या योगदानाचा, त्यागाचा आणि निःशर्त प्रेमाचा सन्मान
करण्यासाठी साजरा केला जातो. तो मातृत्वात असलेल्या खोल भावनिक आणि शारीरिक
वचनबद्धतेची आठवण करून देतो आणि मुलांना आणि कुटुंबांना अर्थपूर्ण मार्गांनी
त्यांची कृतज्ञता आणि प्रेम व्यक्त करण्याची संधी देतो. जरी जागतिक स्तरावर
मातृदिनाची तारीख आणि परंपरा भिन्न भिन्न असली, तरी भावना मात्र
एकच आहे – आपल्या जीवनात मातांची अविश्वसनीय भूमिका साजरी करणे.
या ब्लॉगमध्ये आपण या दिनाची
सुरुवात , त्याचे जागतिक महत्त्व, सांस्कृतिक परंपरा, व्यावसायिक उत्क्रांती आणि मातांच्या
सन्मानाशी संबंधित सखोल भावनिक समंधांची संपूर्ण माहिती घेणार आहोत.
________________________________________
मातृदिनाची उत्पत्ती आणि इतिहास
मातृत्वाचा सन्मान करण्याची कल्पना हजारो वर्षांपूर्वीची आहे. इजिप्त, ग्रीस आणि रोमसारख्या प्राचीन संस्कृतींमध्ये, लोक मातृदेवतांचा सन्मान करण्यासाठी उत्सव आयोजित करत असत. ग्रीक लोक
देवतांची आई रियाचा जन्मदिवस साजरी करत असत, तर रोमन लोक
हिलारिया नावाचा उत्सव आयोजित करत असत, जो सायबेले या
दुसऱ्या मातृदेवीला समर्पित होता. या सणांमध्ये गोडधोड जेवण , भावगीते आणि परेड यांचा समावेश होता, जे आध्यात्मिक आणि
ऐहिक क्षेत्रात मातांच्या महत्त्वाच्या भूमिकेचे महत्व सांगतात.
सुरुवातीच्या ख्रिश्चन धर्मात, युनायटेड किंग्डम
आणि युरोपच्या काही भागात मदरिंग रविवार ही एक परंपरा बनली. लेंटच्या चौथ्या
रविवारी साजरा केला जाणारा हा सण मूळतः धार्मिक केंद्रस्थानी होता जिथे लोक
त्यांच्या “मदर चर्च” मध्ये विशेष सेवेसाठी येत असत. कालांतराने, ही परंपरा अधिक धर्मनिरपेक्ष बनली, मुले त्यांच्या
मातांना फुले आणि भेटवस्तू देत असत.
मदर्स डेच्या आधुनिक अमेरिकन आवृत्तीची मुळे १९ व्या आणि २० व्या
शतकाच्या सुरुवातीला आहेत. सामाजिक कार्यकर्त्या अँन रीव्हज जार्विस यांनी अमेरिकन
गृहयुद्धादरम्यान सार्वजनिक आरोग्य समस्या सोडवण्यासाठी आणि सैनिकांना पाठिंबा
देण्यासाठी “मदर्स डे वर्क क्लब” आयोजित केले. युद्धानंतर, त्यांनी “मदर्स फ्रेंडशिप डे” द्वारे सलोखा आणि एकता
वाढवणे सुरू ठेवले.
अमेरिकेत अधिकृत मदर्स डे स्थापन करण्याचे श्रेय त्यांची मुलगी अ‍ॅना
जार्विस यांना जाते. १९०५ मध्ये त्यांच्या आईच्या निधनानंतर, अ‍ॅनाने मातांच्या सन्मानार्थ राष्ट्रीय सुट्टीची स्थापना करण्यासाठी
मोहीम राबवली. १९१४ मध्ये राष्ट्राध्यक्ष वुड्रो विल्सन यांनी मे महिन्यातील
दुसऱ्या रविवारी मदर्स डे म्हणून घोषित करण्याच्या घोषणेवर स्वाक्षरी केली, ज्यामुळे तो राष्ट्रीय उत्सव बनला.
________________________________________
जगभरातील मदर्स डे :
जरी आधुनिक मदर्स डेची उत्पत्ती अमेरिकेमध्ये झाली असली तरी, अनेक देशांनी हा दिवस स्वीकारला आहे.
रविवारी मदर्स रविवार म्हणून साजरा केला जातो, यूकेच्या आवृत्तीत
अजूनही धार्मिक मुळे आहेत. कालांतराने, ते अधिक
धर्मनिरपेक्ष झाले आहे, अमेरिकन आवृत्तीसारखेच, कार्ड, फुले आणि विशेष जेवणांसह हा दुस्वास दिवस
साजरा केला जातो .
• भारत: मे महिन्याच्या दुसऱ्या रविवारी
साजरा केला जातो, अगदी अमेरिकेप्रमाणेच, परंतु तो भारतीय संस्कृतीत रुजलेल्या समृद्ध कौटुंबिक परंपरांशी
देखील जोडलेला आहे, जिथे मातांना दैवी व्यक्तिमत्त्व म्हणून
आदर दिला जातो.
• मेक्सिको: आठवड्याचा दिवस कोणताही असो, १० मे रोजी मातृदिन (दिया दे लास माद्रेस) साजरा केला जातो. हा
मेक्सिकोमधील सर्वात महत्वाच्या सुट्ट्यांपैकी एक आहे, जो बहुतेकदा
“लास मानानिटास” गाण्याच्या पहाटेच्या सेरेनेडने सुरू होतो आणि त्यानंतर
कुटुंब मेळावे आणि उत्सवी जेवणे असतात.
• इथिओपिया: ही सुट्टी पावसाळ्यानंतर
आयोजित केलेल्या अँट्रोश्ट नावाच्या बहु-दिवसीय उत्सवाशी जोडली जाते. कुटुंबे अन्न, गाणे आणि नृत्याद्वारे मातृत्व साजरे करण्यासाठी एकत्र येतात.
• थायलंड: १२ ऑगस्ट रोजी राष्ट्राची आई
मानल्या जाणाऱ्या राणी सिरिकिटच्या वाढदिवसानिमित्त साजरा केला जातो. या दिवशी
परेड, मेणबत्ती पेटवण्याचे समारंभ आणि दानधर्म यांचा समावेश आहे.
विविध पद्धती असूनही, मातांबद्दल प्रेम आणि आदराची मध्यवर्ती
कल्पना सर्वत्र ओळखली जाते.
________________________________________
भावनिक आणि प्रतीकात्मक महत्त्व
मातृदिन हा कॅलेंडरवरच्या सुट्टीपेक्षा खूप जास्त आहे; तो अनेक लोकांसाठी एक महत्वाचा आणि मनावर खोलवर रुजलेला वैयक्तिक कार्यक्रम आहे. हा दिवस आईच्या
महत्त्वाच्या भूमिकेवर विचार करण्याचा एक क्षण आहे – केवळ जीवनाचे संगोपन करण्यातच
नाही तर मूल्ये, ओळख आणि भावनिक कल्याण घडवण्यात देखील आई
खूप महत्वाची भूमिका बजावते.
आई बहुतेकदा घरांमध्ये प्राथमिक काळजीवाहू म्हणून काम करते, विविध भूमिकांमध्ये संतुलन साधतात: शिक्षिका,
परिचारिका, सल्लागार आणि संरक्षक. त्या प्रेम, दया आणि
त्यागाच्या आपल्या पहिल्या समजुतीवर प्रभाव पाडतात. अनेकांसाठी, आई ही अढळ आधाराची व्यक्तिरेखा आहे, आव्हानात्मक जगात
एक सुरक्षित आश्रयस्थान आहे.
मातृदिन साजरा करणे म्हणजे केवळ भेटवस्तू किंवा शुभेच्छा देणे नाही.
ते आई दररोज देत असलेल्या अदृश्य श्रम, भावनिक लवचिकता
आणि अमर्याद प्रेमाची कबुली देण्याबद्दल आहे. ज्यांच्या मातांचे निधन झाले आहे
किंवा ज्या मातांनी मुले गमावली आहेत त्यांच्यासाठी ही सुट्टी विशेषतः मार्मिक
बनते. हा दिवस आईसोबत भावना व्यक्त करण्याचा दिवस आहे.
