🚨 ताज्या बातम्या: २७ मे २०२५ रोजी महाराष्ट्रात पेट्रोल आणि डिझेलच्या दरात लक्षणीय वाढ झाली आहे. पुण्यासह मुंबई, नाशिक, नागपूर आणि औरंगाबादसारख्या प्रमुख शहरांमध्ये इंधनाचे दर उच्चांक गाठत आहेत. या वाढीमुळे सामान्य जनतेच्या खिशावर ताण वाढला असून, याचा सर्वसामान्य जीवनशैलीवर मोठा परिणाम होतो आहे.
📌 पेट्रोल आणि डिझेलचे आजचे दर – (२७ मे २०२५)
| शहर | पेट्रोल (₹/लिटर) | डिझेल (₹/लिटर) |
|---|---|---|
| पुणे | ₹104.51 | ₹91.03 |
| मुंबई | ₹105.32 | ₹92.12 |
| नाशिक | ₹104.75 | ₹91.48 |
| नागपूर | ₹103.89 | ₹90.72 |
| औरंगाबाद | ₹104.22 | ₹91.05 |
🛑 नोट: हे दर दररोज सकाळी 6 वाजता अपडेट होतात आणि आंतरराष्ट्रीय कच्च्या तेलाच्या दरानुसार बदलतात.
🔍 इंधन दरवाढीची प्रमुख कारणे
1. जागतिक बाजारातील अस्थिरता
जगभरात घडणाऱ्या राजकीय आणि आर्थिक अस्थिरतेमुळे कच्च्या तेलाच्या किंमतीमध्ये मोठ्या प्रमाणात चढ-उतार होत आहेत. विशेषतः मध्यपूर्व आणि युक्रेन-रशिया संघर्षामुळे तेल पुरवठ्यावर ताण आहे.
2. रुपयाची घसरण
डॉलरच्या तुलनेत रुपयाचे मूल्य घटल्याने आयात खर्च वाढतो. भारत मोठ्या प्रमाणावर कच्च्या तेलावर अवलंबून असल्याने, रुपयाची घसरण थेट इंधन दरावर परिणाम करते.
3. कर रचना
भारतात इंधनावर केंद्र सरकारचे उत्पादन शुल्क आणि राज्य सरकारचे मूल्यवर्धित कर (VAT) लावले जातात. हे कर फार उच्च असून दरवाढीचे मुख्य कारण आहेत.
4. वाहनांची वाढती संख्या
शहरांमध्ये खासगी वाहनांची संख्या वाढल्यामुळे इंधनावरचा दबावही वाढतो आहे. मागणी जास्त आणि पुरवठा मर्यादित असल्याने दरात वाढ दिसून येते.
🧾 नागरिकांवर परिणाम
1. गृहखर्चात वाढ
इंधन महाग झाल्यामुळे किरकोळ वस्तू, भाजीपाला, फळं, दूध आणि अन्नधान्य यांचे दरही वाढतात. कारण वाहतूक खर्च वाढतो.
2. कंपन्या व व्यावसायिकांवर परिणाम
लॉजिस्टिक्स, डिलिव्हरी, ट्रान्सपोर्ट, टॅक्सी आणि रिक्षा व्यवसायिकांच्या खर्चात वाढ झाली आहे. त्यामुळे प्रवासी वाहतुकीचे दरही लवकरच वाढण्याची शक्यता आहे.
3. पर्यावरणीय परिणाम
दरवाढीमुळे अनेकजण दुचाकी व चारचाकी वापरणे टाळत आहेत. त्यामुळे थोडासा पर्यावरणीय लाभ होऊ शकतो, पण हे केवळ तात्पुरते असते.
🚍 सार्वजनिक वाहतूक: उपाय का नाही?
PMPML (पुणे महानगर परिवहन महामंडळ), BEST (मुंबई), आणि ST महामंडळ यासारख्या सार्वजनिक वाहतूक सेवा अजूनही अपुरी, असुविधाजनक व वेळखाऊ आहेत. नागरिकांना पर्याय नसल्यामुळे खासगी वाहनावरच अवलंबून राहावे लागते.
👉 नागरिकांची मागणी:
- बस सेवा नियमित व वेळेवर चालाव्यात.
- मेट्रो व इलेक्ट्रिक बसचा विस्तार केला जावा.
- सायकल ट्रॅक, वॉकवे यांचा विकास व्हावा.
📈 भविष्यात काय?
1. केंद्र सरकारकडून उपाय योजना अपेक्षित
पेट्रोलियम उत्पादन शुल्कात कपात करणे, सबसिडी वाढवणे, तसेच इंधन GST मध्ये आणणे यावर विचार होतो आहे. यामुळे दरवाढीवर काही प्रमाणात नियंत्रण मिळू शकते.
2. इलेक्ट्रिक वाहनांचा (EV) पर्याय
सरकार इलेक्ट्रिक वाहन खरेदीसाठी प्रोत्साहन देत आहे. पुणे, मुंबई, ठाणे या शहरांमध्ये EV चार्जिंग स्टेशन उभारण्याचे काम सुरू आहे.
3. सौर ऊर्जा व बायोफ्युएलचा वापर
दीर्घकालीन उपाय म्हणून जैवइंधन, सौर ऊर्जा आणि इतर पर्यायांचा विचार केला जात आहे.
💬 तज्ज्ञांचे मत
डॉ. संजय वाघमारे (ऊर्जा तज्ज्ञ, पुणे विद्यापीठ)
“इंधन दरवाढ ही केवळ आर्थिक समस्या नाही, तर ती पर्यावरणीय आणि सामाजिक आव्हान सुद्धा आहे. दीर्घकालीन उपाय म्हणजे नवीकरणीय ऊर्जा आणि सार्वजनिक वाहतूक सुधारणे.”
प्रिया देशमुख (विमान तंत्रज्ञान विश्लेषक)
“भारतात इंधन दरवाढ सतत घडते, कारण सरकारने एक स्थिर धोरण बनवलेले नाही. कधी उत्पादन शुल्क वाढवले जाते, कधी कमी. परिणामी नागरिक अडचणीत येतात.”